Ο καφές είναι γυναίκα, κυρίες και κύριοι.
Αυτή η δήλωση μπορεί να φαίνεται δυνατή, αλλά και ίσως λίγο ασαφής. Κάποιοι μπορεί ακόμη και να πιστεύουν ότι θέλουμε εδώ να «συζητήσουμε για το φύλο των αγγέλων». Παρόλα αυτά, ο καφές είναι πραγματικά γυναίκα: ο γυναικείος ρόλος στον κόσμο του καφέ δεν είναι μόνο θεμελιώδης, αλλά και κυρίαρχος.
Ωστόσο, δυστυχώς, κανείς στον κόσμο του καφέ δεν υφίσταται περισσότερη. εκμετάλλευση και διακρίσεις από τις γυναίκες. Ακριβώς για αυτούς τους λόγους, στις 8 του περασμένου Μαρτίου (προφανώς όχι τυχαία ημερομηνία), ο ICO ανακοίνωσε ότι το θέμα που επιλέχθηκε για τη Διεθνή Ημέρα του Καφέ 2018 θα είναι «Οι γυναίκες στον καφέ» ή ο ρόλος των γυναικών στη βιομηχανία του καφέ.
Αυτή η ημέρα, που προτάθηκε για πρώτη φορά το 2015 για να συμπέσει με την έκθεση του Μιλάνου και με το Παγκόσμιο Φόρουμ Καφέ, η Διεθνής Ημέρα Καφέ (ICD), έχει ως στόχο να γιορτάσει τον καφέ σε όλο τον κόσμο, ευαισθητοποιώντας ταυτόχρονα την κοινή γνώμη σχετικά με τα θέματα του κλάδου και την προώθηση της διοργάνωσης θεματικών εκδηλώσεων, τόσο από δημόσιους όσο και από ιδιωτικούς φορείς.
Η MilanoCaffè εντάχθηκε με ενθουσιασμό στην πρωτοβουλία αυτή, η οποία θα πραγματοποιηθεί τη Δευτέρα 1 Οκτωβρίου, υιοθετώντας το προτεινόμενο θέμα και προετοιμάζοντας πολλούς ενδιαφερόμενους, λάτρεις του καφέ ή απλούς θεατές, οι οποίοι φέτος θα μπορούν όχι μόνο να γνωρίσουν τον συναρπαστικό κόσμο του καφέ και τις χίλιες όψεις του, ή να δοκιμάσουν νέα χαρμάνια και αρώματα, αλλά και να εμβαθύνουν σ’ ένα κοινωνικό θέμα με έντονες συναισθηματικές επιπτώσεις.
Η θλιβερή πραγματικότητα
Η πρωτοβουλία «Women in Coffee» (Γυναίκες στον Καφέ) προηγήθηκε ενός διεθνούς εργαστηρίου που διοργάνωσε η IWCO, το οποίο πραγματοποιήθηκε στο Λονδίνο στις 17 του περασμένου Σεπτεμβρίου, και σκοπός του οποίου ήταν να υπογραμμιστεί ο θεμελιώδης ρόλος των γυναικών στη βιομηχανία του καφέ. Πράγματι, οι γυναίκες φτάνουν έως το 70% του εργατικού δυναμικού στις περιοχές παραγωγής.
Και περίπου το 25% των καλλιεργειών διοικείται από γυναίκες. Ωστόσο, οι γυναίκες λαμβάνουν σημαντικά χαμηλότερα εισοδήματα και αποδόσεις απ’ ό,τι οι άνδρες, λόγω των περιορισμών στην ιδιοκτησία της γης και της πρόσβασης σε πιστώσεις, τεχνολογίες ή άλλες υπηρεσίες. Οι αιτίες οφείλονται κυρίως στα πρότυπα που υπάρχουν για τα φύλα και στα πολιτιστικά εμπόδια.
Πράγματι, πολύ συχνά οι γυναίκες θεωρούνται εργαζόμενοι (ή επιχειρηματίες) δεύτερης κατηγορίας, λιγότερο ικανές από τους άνδρες, ή απλώς ότι αξίζουν λιγότερο την αμοιβή και την ικανοποίηση ως γυναίκες. Στους κοινωνικούς, οικονομικούς και πολιτιστικούς ιστούς πολλών αναπτυσσομένων χωρών (αλλά, δυστυχώς, εν μέρει και πολλών χωρών του πρώτου κόσμου) εξακολουθούν να υπάρχουν προκαταλήψεις, ανδροκρατία και στερεότυπα για τα φύλα που βλάπτουν τον ρόλο των γυναικών ως εργαζομένων και κατά συνέπεια ως ανθρώπου.
Η ένωση Speciality Coffee Association of America (SCAA) έχει εκδώσει ένα έγγραφο με τίτλο «A Bluperint for Gender Equality in the Coffeelands» (Ένα σχέδιο για την ισότητα των φύλων στις φυτείες καφέ), το οποίο δείχνει ότι το αποκαλούμενο «χάσμα των φύλων» στην αλυσίδα παραγωγής του καφέ μπορεί να επισημανθεί ιδιαίτερα σε 4 τομείς.
1 – Φόρτος εργασίας: οι γυναίκες στις αγροτικές κοινότητες πρέπει να υποστούν διπλάσια κόπωση σε σύγκριση με τους άνδρες, να εργάζονται πολύ περισσότερο και να φροντίζουν τόσο το αγρόκτημα όσο και τα παιδιά, καθώς και τις οικιακές εργασίες.
2 – Κέρδη: Οι γυναίκες, αν και εργάζονται σκληρότερα, αμείβονται πολύ λιγότερο. Συχνά είναι επίσης «αόρατες», δηλαδή δεν λαμβάνονται υπόψη για προαγωγές, σημαντικούς ρόλους και για τη διοικητική διαχείριση του αγροκτήματος.
3 – Ιδιοκτησία: παρόλο που αντιπροσωπεύουν το 70% του εργατικού δυναμικού, οι γυναίκες ιδιοκτήτριες ή επιχειρηματίες ανέρχονται σε ποσοστό που κυμαίνεται από το 5 έως 15% του συνόλου. Και μερικές φορές η ίδια η νομοθεσία ορισμένων χωρών δεν επιτρέπει σε μια γυναίκα να είναι ιδιοκτήτρια γης ή προβλέπει ότι σε περίπτωση γάμου, η ιδιοκτησία της μεταβιβάζεται αυτόματα στον σύζυγό της.
4 – Ηγεσία: Οι γυναίκες συχνά απουσιάζουν ή είναι η μειοψηφία ακόμη και σε πολιτικό και θεσμικό επίπεδο. Αυτό σημαίνει ότι οι εργαζόμενες γυναίκες δεν εκπροσωπούνται επαρκώς και δεν προστατεύονται σε κυβερνητικό επίπεδο.
Ευτυχισμένες γυναίκες για έναν καλύτερο κόσμο
Η βελτίωση της κατάστασης των γυναικών στη βιομηχανία του καφέ είναι πάνω απ’ όλα ηθική και ανθρωπιστική υποχρέωση. Η ισότητα των φύλων είναι ένας από τους αναπτυξιακούς στόχους της χιλιετίας για τα Ηνωμένα Έθνη: η γεφύρωση του χάσματος μέσω της ενδυνάμωσης, συμπεριλαμβανομένου του τομέα του καφέ, αποτελεί βασική προτεραιότητα.
Όμως προσοχή: η ενίσχυση του ρόλου των γυναικών στη βιομηχανία του καφέ θα οδηγήσει σε σημαντική βελτίωση… ολόκληρου του κόσμου! Μπορεί να ακούγεται σαν βαρύγδουπη δήλωση, αλλά είναι αλήθεια. Σύμφωνα με τη FAO, το γεγονός και μόνο ότι προσφέρεται στις γυναίκες η ίδια πρόσβαση που έχουν οι άνδρες σε μέσα και πόρους, θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση της παραγωγής του καφέ στις αναπτυσσόμενες χώρες κατά 20 ή 30% περίπου.
Αυτό θα βελτίωνε τη συνολική γεωργική παραγωγή αυτών των εθνών τουλάχιστον κατά 3 ή 4%, πράγμα που με τη σειρά του θα μείωνε την ποσότητα των ανθρώπων που υποφέρουν από πείνα κατά περίπου 15%, δηλαδή μεταξύ 100 και 150 εκατομμυρίων ανθρώπων. Επιπλέον, τα μεγαλύτερα κέρδη θα μπορούσαν να επανεπενδύονται στις νέες τεχνολογίες, γεγονός που θα οδηγούσε σε νέα αύξηση της παραγωγής και, ως εκ τούτου, σε έναν πραγματικό ενάρετο κύκλο.
Θα μπορούσαμε να πούμε, παραφράζοντας μια πρόταση του Bill Gates κατά τη διάρκεια μιας ανθρωπιστικής διάσκεψης για το θέμα, ότι «ο ισχυρότερος καφές οδηγεί σε ισχυρότερες γυναίκες και οι ισχυρότερες γυναίκες οδηγούν σε ισχυρότερο οικονομικό και κοινωνικό ιστό». Με άλλα λόγια, η βελτίωση των συνθηκών εργασίας των γυναικών συμφέρει όλους, συμπεριλαμβανομένων και των ανδρών.
Γεγονότα και ενέργειες, όχι μόνο λόγια
Η International Women Coffee Association (IWCA) έχει ως πρωταρχικό στόχο την αναγνώριση και την ενίσχυση του ρόλου των γυναικών στη διεθνή βιομηχανία του καφέ, τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου και τη διευκόλυνση της συμμετοχής τους σε όλα τα επίπεδα παραγωγής.
Για τους λόγους αυτούς, η IWCA άρχισε να δημιουργεί εκπαιδευτικά προγράμματα με στόχο την αύξηση τόσο των τεχνικών όσο και των ηγετικών ικανοτήτων των γυναικών στις αναπτυσσόμενες χώρες, σκιαγραφώντας επίσης τις εταιρικές σχέσεις και τις τοπικές πολιτικές συμφωνίες για την προώθηση της πρόσβασης των γυναικών σε πιστώσεις και μέσα.
Τα προγράμματα αυτά αναπτύσσονται γενικά σε 3 φάσεις: τον προσδιορισμό του αριθμού και του ρόλου των γυναικών που εργάζονται για κάθε συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή, τον προσδιορισμό των προγραμμάτων και τις βέλτιστες πολιτικές που πρέπει να εφαρμοστούν και μια συνεχή φάση επικοινωνίας και ευαισθητοποίησης σχετικά με το θέμα.
Εμείς, στην Danesi Caffè, ενστερνιζόμαστε πλήρως αυτά τα ιδανικά και θέλουμε να συμβάλλουμε σε αυτά. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο, μέσω της IWCA, ξεκινήσαμε να στηρίζουμε την κοινοπραξία COCAGI από τη Ρουάντα στην τοποθεσία Gishoma. Από τα περίπου 1000 μέλη της κοινοπραξίας, τα 267 είναι γυναίκες, των οποίων ο ρόλος και η εξουσία λήψης αποφάσεων είναι ίση με εκείνη των ανδρών.
Ένας αριθμός όχι μόνο σημαντικός και αντίθετα, αλλά και καλός για ένα καλύτερο μέλλον και που μπορεί να χρησιμεύσει ως (επιτυχημένο) παράδειγμα και για άλλες κοινότητες και κοινοπραξίες. Για να μάθετε περισσότερα σχετικά με αυτό το θέμα, διαβάστε το άρθρο μας «Ένας ροζ καφές».
Η δύναμη του ροζ χρώματος Στην
Danesi Caffè είμαστε 3 αδελφές, επομένως 3 γυναίκες, που ασχολούμαστε με τη διοίκηση της εταιρείας. Και ως εκ τούτου γνωρίζουμε καλά τις δυσκολίες που μια γυναίκα μπορεί να αντιμετωπίσει καθημερινά λόγω των στερεοτύπων, των διακρίσεων ή των παρωχημένων νοοτροπιών.
Ταξιδεύοντας συχνά εγώ η ίδια για να επισκεφθώ τις φυτείες, οι οποίες πολύ συχνά βρίσκονται σε αναπτυσσόμενες χώρες, μπόρεσα να δω με τα μάτια μου πόσο ισχυρότερες και ακραίες είναι οι διακρίσεις λόγω του φύλου και πόσο αυτό βλάπτει τόσο τους ανθρώπους όσο και τις τοπικές κοινωνίες και οικονομίες.
Ευτυχώς, κάτι αρχίζει σιγά-σιγά να αλλάζει και κυρίως χάρη σε πρωτοβουλίες, όπως αυτές της IWCA ή σε ημέρες ευαισθητοποίησης, όπως εκείνη της Παγκόσμιας Ημέρας Καφέ 2018. Αυτά δεν αρκούν ακόμη. Απαιτείται μια αποφασιστική και σταθερή δέσμευση και μια ακόμη μεγαλύτερη συμμετοχή των εμπλεκομένων φορέων, όπως των εργαζομένων, των παραγωγών, των πολιτικών και των διεθνών οργανισμών.
Ωστόσο, κάθε καταναλωτής μπορεί επίσης να συμβάλλει. Ένα χαρμάνι καφέ, αν μου επιτρεπόταν μια απλή σύγκριση, μοιάζει με μια γυναίκα: είναι πολύπλοκο, ποικίλο, ισχυρό αλλά και εκλεπτυσμένο, με χίλιες όψεις. Αλλά πάνω απ’ όλα, κάθε χαρμάνι περιέχει και αφηγείται τη δουλειά (που συχνά είναι σκληρή και ανεπαρκώς αμειβόμενη) από πολλές, παρά πολλές γυναίκες.
Επομένως, η ένδειξη σεβασμού στον καφέ, τόσο ως προς την επιλογή όσο και την κατανάλωση, αποτελεί και σεβασμό κατά κάποιον τρόπο προς όλες τις γυναίκες που προσπαθούν και κουράζονται για αυτόν. Κάθε φλιτζάνι μπορεί και πρέπει να είναι τιμή για τις γυναίκες και μια δέσμευση για ένα πιο «ροζ» μέλλον. Συμφωνείτε κι εσείς; Θα τα πούμε στο Μιλάνο την 1η του επόμενου Οκτωβρίου, για να γιορτάσουμε όλοι μαζί αυτή τη σημαντική ημέρα!
Εν τω μεταξύ, σας αφήνω με κάποιες φωτογραφίες, που έχω τραβήξει, με δυνατές, περήφανες και χαμογελαστές γυναίκες, σύμβολο και ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον.
Ilaria Danesi
